Ülkemizde kentleşme konusunda pek çok bilgi eksikliği var. Yoğun nüfus artışları, gecekondulaşma ve sağlıksız şehirleşme başta olmak üzere, pek çok konuda sıkıntılarımız mevcut.
Bütün bu sıkıntıların aşılmasına yönelik olarak 1930 yılında çıkarılan Mahalli İdareler Kanunu, aradan geçen 84 yıl sonra yeniden ele alınmaya başlandı.
Başbakan Yardımcısı Ali Babacan’ın başkanlığında yapılan çalışmalarda yeni bir şehir kanunu hazırlanıyor.
Peki bu şehir kanununda neler var?
Hükümet durduk yere, üstüne üstlük mahalli idareler seçimleri yeni yapılmış iken böyle bir ihtiyacı neden hissetti?
Durduk yere Mahalli İdareler Kanunu değiştirilir mi?
Demek ki, ortada ihtiyaç hasıl olmuş. Mahalli idarelerin işleyişleri, özellikle de belediyelerin işleyişleriyle ilgili çok sıkıntılar var.
Büyükşehir Belediye Yasası ve İl Özel İdareler Yasası değişmesine rağmen, ihtiyaçların tam olarak karşılandığının söylenmesi mümkün değil.
Herkes için demokrasi gerekiyor. Özellikle, yerel yönetimlerde, belediyelerde bir takım uygunsuz yatırımlar, kişiye özel imar planları yapılmasına yönelik tartışmalar, böyle bir ihtiyaç ortaya çıkarmış. Kanun değiştirilmesi içinde düğmeye basılmış.
İnsanları mutlu etmek çok zor.
Yerel hizmetlerin ilk basamağı muhtarlıklar. İkinci ve en önemli basamağı, parası pulu olan, yatırım yapan hizmet eden bir kurum olan belediyeler. Belediyeler, genel hizmet anlamında kanunun yetersizliğinden dert yanıyorlar. Eksikliğinden dert yanıyorlar. Muhalefet ile iktidar arasında bu tür sıkıntılar hep var olmuş. Olacak. Belediyeler ile siyasi yöneticiler arasında da bu tür tartışmalar hiç eksik olmuyor. Olmayacak.
Özellikle siyasi ranta yönelik belediye hizmetleriyle ilgili Avrupa Birliği ilerleme raporlarında bile olumsuzluklara yer verilmesi büyük sıkıntıları beraberinde getiriyor. Ülkemizdeki 2023 hedefleri de dikkate alındığında, bu hedeflere ulaşılmasında kentlerin yeniden imarı, kentsel dönüşüm projeleri ilk sırada yer alıyor. Peki, kentsel dönüşüm nasıl ve ne ile gerçekleşecek? Tabi ki, yerel yönetimlerin planlamaları, yatırımcıların bölge seçmeleri ve bu bölgelerdeki eski yapıların yıkılıp yerlerine yeni yapıların inşa edilmesiyle kentsel dönüşüm gerçekleşecek.
Korkulan şu; kentsel dönüşüm hedefleri adı altında yeni imar planları ve imar alanları açılarak, kentsel dönüşümün rantsal dönüşüme dönüştürülmesi.
İşte, merkezi hükümet bütün bunları bir pota içinde toplayıp eritecek olan ve belediyelerin yetkilerini bazı yasalarda artırıp bazı kanunlarla kısıtlı hale getirecek yeni bir planlama peşinde.
İlk olarak belediyelerin planlama yetkilerinden işe başlanılması kararlaştırılmış. Böylece, imar rantlarının önüne geçilmesi isteniyor. Anayasa Mahkemesi’nin de geçen hafta Mera ve Hazine alanlarına alış veriş yapılmasına izin veren yasayı iptal etmesiyle ortaya çıkan boşluk bu yeni yapılanma ile giderilmiş olacak.
Taslakta, hazine arsaların ve belediye sınırları içinde kalan meralarla yeşil alanların ve parkların her ne isim ve ad altında olursa olsun yapılaşmaya kapatılması isteniyor.
Belediyelerin aynı bölge ve aynı ada pafta içinde farklı parsellere yönelik imar uygulamaları önlenecek. İmar planları kişiye özel değişime uğramayacak. Bölgesel planlar yapılıp, herkese eşit şartlar ve eşit haklar verilecek. Özel imar veya imtiyazlı yapılaşma talebinde bulunanlar ise o bölgedeki imar rantının yüzde 40 vergisini ek olarak ödeyecekler.
Yeni şehir kanunu bunları öngörüyor. Bu kanun çıkar mı? Bence Haziran ayındaki seçimlere kadar çıkmaz.
Çıkarsa, belediyeler ile siyasiler arasında büyük kavgalar olur.
Siyasi partilerin müteahhitler aracılığıyla aldıkları bağışlar azalır. Belediyenin imar rantları yok edilmesi için düğmeye basılması bile olumlu bir gelişme.
