Birbirlerine bağlantılı çarkların oluşturduğu devasa bir sisteme ekonomi denir. Böyle bir sistemin en ufak bir dişlisinin dahi en büyük dişli kadar önemi vardır. Çünkü bu çarklı sistemin sağlıklı dönmesi-çalışması ancak tüm çarkların uyumlu dönmesiyle mümkündür. İçlerinden birinin durma veya durma noktasına gelmesi o devasa sistemin sağlıksız çalışmasına yol açacaktır. Aynen öyle de sistemin göstergesi olan piyasalardaki her bir sektör irili ufaklı çarklar hükmündedir. Her sektör, sistemin sağlıklı çalışması için durmadan belli bir hızla dönmesi gerekiyor.
Geçtiğimiz aylarda bir takım gelişmeler sisteme zarar vermek için müdahalelerde bulundular. Kur artışıyla birlikte üretim maliyet değişikliği, hammadde bulmada zorluk ve beraberinde ürün fiyat artışı.Bu fiyat artışı iğneden ipliğe kadar kendisini göstermişti. Oysaki vatandaşın geliri aynı oranda artış göstermediği için alım gücünde bir azalma, ayağını yorgana göre uzatma, sadece ihtiyacı ne ise onu alma durumunda bulunuldu.
Bu süreçte borçlanmama ve ileriye dönük bir yatırımın hangi kalemler kazandıracağını kestirilmediği için bir bekleme yani tepişmeme sürecine girildi. Bunun yanında bankaların kredilerle ilgili yüksek faiz oranları işin tuzu biberi oldu. Durum böyle olunca vatandaş haklı olarak öncelik sırasına göre hareket etmeye başladı.
Borcu olanlar tekrar bir borcun altına girmekten kaçındılar. Parası olan da ne yapacağına karar veremedi. Artık vatandaşın yavaş yavaş döviz kurlarını takip etmeyi bırakarak tekrar işine, ticaretine, mal alıp satışına yani çarkların dönmesine çalışması gerektiğini söylememiz gerekmektedir. Sıkıntı varsa mücadelenin de topyekün olmalıdır.
Yoksa bir kaç sektörün mücadele etmesiyle başarıya ulaşılması zordur. Önümüzdeki günlerde fiyat düşüşleriyle birlikte piyasaların daha da hareketleneceğini ümit ediyorum,bekliyorum.
mehmetaliakcaseven@gmail.com